Cityscape follows Manscape
Landmarkering als bemiddelaar
tussen het bestaande landschap
en de toekomstige stadsontwikkeling
Man-scape verwijst hier naar een landschap gebouwd door de mens, de Flevopolder. De New Town Almere breidt zich in een razend tempo uit over het ooit nog witte canvas van de drooggelegde zeebodem.
Hoe kan een jong, bedachte stad met weinig historisch houvast vanuit de directe, nog net zo jonge omgeving, continuïteit vinden in haar verdere ontwikkeling?
schetsen van ‘stukken’ technisch polderlandschap, Pampushout
schetsen van tekengereedschap zichtbaar in het landschap, Pampushout
Almere Pampushout, een gebied dat voor Almere interessant lijkt om zich verder te ontwikkelen, ligt in de oksel van de sterk krommende Oostvaardersdijk van Zuidelijk Flevoland.
Om de jonge, groeiende stad beschutting te geven in de kale polder van de pas ontgonnen zeebodem, tekenden de landschapsontwerpers van het eerste uur een groen-blauw raamwerk. Die is nog altijd te zien in het landschap van Pampushout: de afwisseling van bosvakken, open plekken, bomenrijen, rietkragen, sloten in combinatie met een functionele verkavelingsstructuur voor de landbouw.
De positionering van deze open en gesloten ruimtes levert lange zichtlijnen op welke uitkomen op elk een ander stuk van de sterke ronding in de Oostvaardersdijk. Een zichtlijn is soms opvallend door een lange open tocht en reikt soms 4 kilometer ver. Een andere keer zit de zichtlijn verstopt tussen twee bosvakken welke elkaar net niet raken.
De zichtlijnen werken als oriëntatiemiddel binnen het gebied, en maken de dijk keer op keer op verrassende wijze volwaardig onderdeel van het landschap. Het herinnert de bezoeker van het gebied aan de eigenschappen van dit jonge polderland met de dijk als onze lijfwacht.
Zichtlijnen a.d.h.v. de verkavelingsstructuur van Almere Pampushout.
Zichtlijnen welke georiënteerd zijn op de Oostvaardersdijk en daarmee de dijk actief betrekken in het landschap.
Voor Pampushout zijn al veel verschillende bouwplannen ontwikkeld. De jonge natuur ontwikkelde zich ondertussen tot volwaardig groen met landschappelijke kwaliteiten. Hoe kan de stad zich verder ontwikkelen op een manier die samenhangt met de bestaande landschappelijke waarden?
Een jonge, snel groeiende stad is gewend zich te richten op bouwvolumes, op dat wat plek inneemt. Maar wat is leeg in de zin dat het wacht op een invulling? En wat is open en juist daarom van ruimtelijke kwaliteit?
links: gebruik van markeringsobjecten tijdens de ontginning van de IJsselmeerpolders, rechts: ir. C. van Eesteren
Testdag op locatie, Hoge Weteringtocht, 3D schetsen in het landschap.
De sculptuur geeft de open en ogenschijnlijk ‘lege’ ruimte van de lange zichtlijn richting de dijk betekenis. Voor passanten lijkt het sculptuur in eerste instantie niets met de omgeving te maken te hebben; het werkt vervreemdend. Totdat het opeens vanaf één gezichtspunt precies samenvalt met de vorm van de zichtlijn. Passeer je dit middelpunt, dan verdwijnt het beeld van deze haast tastbare ruimte weer net zo snel als dat het ontstond.
In vorm verwijst de sculptuur naar de eerste ‘verticale uitspraken’ op de zeebodem die het ontginnen en inrichten van land stuurden. De landmarkeringen gaven letterlijk richting aan het bouwen van land en stad.
sculptuur vooraanzicht
toenadering zijaanzicht
zijaanzicht
Nu hebben deze ‘landmarkeringen’ de rol van ‘bemiddelaar’ om de beoogde gebiedsontwikkeling van Almere Pampushout te sturen. Ze vertalen de richting, vorm en het volume van de zichtlijn in het landschap, wat gebruikt kan worden als gereedschap om de stedenbouwkundige aanleg te sturen. Stratenpatronen en gevelprofielen kunnen zich in het stedenbouwkundig plan voegen naar de vorm en richting van de zichtlijn zodat landschap en stedenbouw
elkaar complimenteren.
De bebouwing hoeft de openheid niet in de weg te staan, het karakter van het landschap blijft voelbaar, het kilometers ver kunnen kijken blijft mogelijk en de dijk zichtbaar.
Iets wat Almere en Flevoland eigen is: dijken moet je niet verstoppen maar benadrukken. Het zijn immers onze lijfwachten en ook nog eens fantastisch ontworpen.
links: schets van het object als bemiddelaar (midden) tussen het landschap (boven) en een mogelijk gevelprofiel dat hier in vorm en richting op is gebaseerd (onder).
rechts: schets van gevelproef aangepast op volume van de zichtlijn.
foto’s: Sietse van der Wal, Lieke Frielink
2017- 2020
Totstandkoming Cityscape follows Manscape, 2020
locatie
Onderzoek en ontwerp:
Lieke Frielink, als afstudeerproject Master Social Design,
Design Academy Eindhoven, 2017.De vervaardiging in Corten-staal is in opdracht van:
Stichting Flevo-Landschap
begeleiding vanuit Stichting Flevo-Landschap: Leo BoonmanVO
Bengin Dawod (Art Architecture, Urbanism D.A.A.U.) & Verboom V.P.O.technisch ontwerp, DO en productieplan
Bengin Dawod (D.A.A.U.)projectleiding en constructieve toetsen
TAUW; Jeroen Gmelig Meyling, Erik Korterink & Bengin Dawod (D.A.A.U.)vervaardiging cortenstaal
Lieke Frielink, Bengin Dawod (D.A.A.U.)constructieve lassen
Archie Metaalbewerking; Jacques Minten, Richard van den Bergplaatsing en transport (sponsoring)
Van Aalsburg B.V.; Dick van Aalsburg, Niels van Aalsburgfoto’s en ondersteuning traject
Sietse van der Walfinanciële ondersteuning
Cultuurfonds Almere en sponsoring van bovenstaande partijencommunicatie en redactie
Stichting Flevo-Landschap; Yvonne de Hilster, Audrey Friedel
Lees meer in het nieuwsoverzicht.
